ԻՐ ՄԱՍԻՆ
Միլան Կունդերան ծնվել է 1929 թ. Չեխոսլովակիայի Բռնո քաղաքում։ Չնայած ազգությամբ չեխ է, ինքն իրեն համարում է ֆրանսիացի գրող և պնդում է, որ իր աշխատանքը պետք է ուսումնասիրվի որպես ֆրանսիական գրականության մաս և այդպիսին ներկայացվի գրախանութներում:
Կունդերայի հայրը երաժշտագետ և կոմպոզիտոր էր, Կունդերան էլ սովորել է երաժշտագիտություն և երաժշտական կոմպոզիցիա: Գրողի՝ երաժշտություն հանդեպ հատուկ վերաբերմունքը հնարավոր չէ չնկատել ընթրցելուվ նրա գրքերը:
Քանի դեռ մարդիկ համեմատաբար երիտասարդ են, և նրանց կյանքի երաժշտական պատրիտուրան նոր է միայն իր առաջին տակտը նվագել, նրանք կարող են այդ պարտիտուրան միասին հյուսել՝ իրար հետ տարբեր մոտիվներ փոխանակելով, բայց երբ ավելի հասուն տարիքում են ծանոթանում, նրանց երաժշտական պարտիտուրան այս կամ այն չափով գծված , ավարտված է, և օգտագործված յուրաքանչյուր բառը, առարկան տարբեր իմաստներ ունի յուաքանչյուրի պարտիտուրայում:
ԿՈՒՆԴԵՐԱՅԻ ՍԿԱՆԴԱԼԸ
Կունդերայն ապրում է բավական փակ կյանքով, խուսափում է պատասխանել լրագրողների հարցերին, քանի որ լրագրողները միշ սխալ են մեկնաբանում նրա ասածները (ըստ Կունդերայի): Գրողի անվան շուրջ «լռությունը» խախտվեց 2008 թվականին, երբ «Respekt» շաբաթաթերթում լույս է տեսնում մի հոդված՝ «Միլան Կունդերայի մատնությունը» խորագրով: Հոդվածում պատմվում է, թե ինչպես է 1950 թ. Միլան Կունդերան իմացել ԱՄՆ-ից Չեխոսլովակիա ժամանած գաղտնի գործակալ Միրոսլավ Դվորժաչեկի մասին և հայտնել ազգային անվտանգության ծառայություն: Արդյունքում գործակալին ձերբակալել են:
Հոդվածի լույս ընծայումից անմիջապես հետո Միլան Կունդերան հերքում է այն, ասելով՝ որ ինքը ոչինչ չգիտի այս պատմության մասին: Ի պաշտպանություն հայտնի գրողի Գաբրիել Գարսիա Մարկեսը, Օրհան Փամուքը և այլ մտավորականներ ստորագրել են բաց նամակ:
ԲԱՌԵՐԻ ՄԱՍԻՆ
Միլան Կունդերան մեկ անգամ չէ, որ բողոքել է իր գրքերի վատ թարգմանությունից: «Ֆրանսիայում թարգմանիչը վերաշարադրեց վեպը (խոսքը «Կտակ» վեպի մասին է)՝ գեղազարդելով իմ ոճը: Անգլիայում հրատարակիչը հեռացրեց բոլոր խորհդածական մասերը, վերացրեց երաժշտագիտական գլուխները, փոխեց մասերի հերթագայությունը, վերակազմեց վեպը: Մեկ այլ երկիր: Ես հանդիպում եմ իմ թարգմանչին. նա չեխերեն բառ անգամ չգիտի: «Բայց ինչպե՞ս եք Դոք կարողացել թարգմանել»: Նրա պատասխանն է. «Սրտիս ոգեշնչումով», և պայուսակից հանելով՝ ցույց է տալիս իմ լուսանկարը...»
Ահա այսպիսով Միլան Կունդերան սկսում է վերահսկել իր ստեղծագործությունների թարգմանությունները: Փորձելով օգնել հեղինակին՝ «Le Debat» հանդեսի խմբագիր Պիեռ Նոռան առաջարկում է կազմել սեփական բառարանը՝ ներառելով այն բառերն ու հասկացությունները, որոնք դժվար թարգմանելի են:
Եթե կարդացել կամ պատրաստվում եք կարդալ Միլան Կունդերայի ստեղծագործությունները, ապա խորհուրդ ենք տալիս նաև կարդալ հեղինակի բառարանը: Մենք առանձանցրել ենք ձեզ համար մի քանի ուշագրավ բառահոդված:
Դավաճանել: «Բայց ի՞նչ է նշանակում դավաճանել: Դավաճանել նշանակում է թողնել-դուրս գալ շարքից: Դավաճանել նշանակում է շարքը լքել ու մեկնել դեպի անհայտություն: Սաբինայի համար դեպի անհայտություն մեկնելուց ավելի գեղեցիկ բան չկա» (Կեցության անտանելի թեթևությունը):
Հարցազրույց: 1)Հարցազրույց վարողը Ձեզ հարցեր է տալիս, որոնք հետաքրքիր են ի՛ր, բայց ոչ Ձեզ համար: 2) Ձեր պատասխաններից գործածում է միայն նրանք, որոնք հարմար են գալիս իրեն: 3) Դրանք փոխադրում է իր բառապաշարին, մտածողության իր ձևին: Ամերիկյան լրագրության օրինակով՝ անգամ հարկ չի համարի Ձեզ ստուգել տալ այն, ինչը Ձեր անունից ինքն է ասել: Հարցազրույցը լույս է տեսնում: Դուք Ձեզ մխիթարում եք՝ շուտով կմոռանան... Բնավ. դրանից մեջբերումներ կանեն... Անգամ ամենաբարեխիղճ համալսարանականները տարբերություն չեն դնում գրողի իսկ գործածած բառերի և նրան վերագրած արտահայտությունների միջև:
Տառատեսակներ: Տպագրվում են գրքեր ավելի ու ավելի մանր տառատեսակներով: Ես երևակայում եմ գրականության վերջը. կամաց-կամաց, այնպես, որ ոչ ոք չնկատի. տառերը կփոքրանան այնքան, որ կդառնան կատարելապես անտեսանելի:
Մեջբերումներն արված են Միլան Կունդերայի «Վեպի արվեստը» գրքից («Անտարես» հրատարակչություն):
Վերադառնալ
