Այսօր մի քիչ խոսել ենք գրող Դավիթ Սամվելյանի հետ։
Իմ գրածներն իմ մտքերի խտացումն են: Թեթևացնում է այնքանով, որ կարող եմ թղթին հանձնել ու շունչ քաշել, չնայած ես միշտ նոթբուքով եմ գրում, որովհետև այդպես ավելի եմ կենտրոնանում ասելիքիս ու գրելիքիս վրա: Ձեռքիս արագությունը չի հասցնում մտքիս արագությանը, իսկ դա շեղում է, ու հնարավոր է, էլ չգրեմ:
Հաճախ գրելը կյանքի պես է, չի ստացվում այնպես, ինչպես պլանավորում ես։ Գուցե, ավելի լավ ստացվի, բայց նաև լինում է, որ խառնվում ես իրար ու չես հասկանում՝ ի՞նչ անել վերջի հետ: Գրելը բնական գործընթաց է, չգիտեմ՝ առհասարակ կարելի՞ է ամբողջը պլանավորած լինի, կամ կարո՞ղ ես գոհանալ քո գրածից: Չգիտեմ, կարծում եմ՝ հնարավոր չի: Հաճախ նաև նայում ես գրածներիդ ու ուզում ես փոփոխություններ անել․ միշտ պիտի պատրաստ լինես փոփոխություններին: Մարդիկ կան՝ չեն ուզում փոխվել, ու կարծում են, որ երբեք չեն փոխվել ու պետք չի փոխվել, այ այդտեղ Չերչիլը գալիս է գերեզմանից ու ասում․ «Այն մարդը, ով մտածում է, որ պիտի չփոխվի կամ չի փոխվել կյանքում, ուրեմն տգետ է, հավանաբար: Միայն հիմարները չեն փոխվում, որը, կարծում եմ, մարտնչող տգիտություն է»:
Ժամանակ առ ժամանակ հետաքրքիր բաներ կատարվում են, եթե գրական միջավայր ասելով նկատի չունենք գրողների հարաբերություններ, գրական խմբակներ, այլ՝ առհասարակ գրական միջավայրը, ապա միշտ պիտի մտածես, որ կարող էր ավելի լավ լինել, որը քեզ դրդում է ինչ-որ մի բան անելուն: Այստեղ դրանից ավելի կարևոր մի բան կա, գրական միջավայրը չի կարող վատը լինել, եթե հասարակությունը նույն գրական միջավայրից պահանջի որոշակի արժեքներ, չափանիշներ․ ուզած-չուզած սկսում ես աշխատել քո վրա: Ցավոք, քիչ ընթերցողներ կան, որոնք իրոք «ապրում են» գրականությամբ: Երբեմն գրականության, հատկապես պոեզիայի հանդեպ հետաքրքրությունը մնում է ֆեյսբուքի սահմաններում, անգամ հաճախ ալարում են երկու տողից ավել հրապարակածն էլ կարդալ: Բայց երբ տարիների կտրվածքով ես նայում, տարիներ առաջ տիրող անտարբերությունից հետո շատ ավելի լավ է:
Ես երաժշտությունը չէի կարող չսիրել. այսինքն կա՛մ պիտի ատեի, կա՛մ պիտի շատ սիրեի. ես սիրեցի շատ, որովհետև ես անգիտակից տարիքից, օրորոցի մեջ երաժշտություն եմ լսել․ մայրս երաժիշտ է: Ես ավելի շուտ կարող եմ ասել, թե ինչ երաժշտություն չեմ լսում, որովհետև շատ խառը բաներ եմ լսում: Չեմ լսում ռաբիս և հարդ ռոք: Բայց տե՛ս, կարող եմ լսել Ռամշթայնի երաժշտությունները, ա՛յ բայց տեքստը չեմ կարողանում լսել, ինձ դուր չի գալիս: Շատ եմ սիրում ֆոլք երաժշտությունը, բայց նոր մատուցմամբ: Օրինակ, «Հող» խմբի գործերը շատ վաղուց եմ լսում: Դասականներից Շոպեն եմ սիրում շատ: Երաժշտության ոլորտում նոր ուղղությունները ավելի հեշտ են փչանում, պետք է շատ զգույշ լինել: Գրականության մեջ նորությունը կարող է հետաքրքրիր բան ստացվել։
Ֆիլմերից էլ, երևի, ասեմ՝ ինչ չեմ սիրում նայել։ Չեմ սիրում մարտաֆիլմ և սարսափ ժանրի ֆիլմեր, դե եթե պիտի աչքերս փակեմ ու չնայեմ, իմաստը ո՞րն է: Նաև շատ թեթև ֆիլմեր չեմ սիրում: Այ կինոյի մեջ սիրում եմ, որ հոգեբանորեն ճնշի: Կարող եմ մի քանի ֆիլմեր ասել, բայց չգիտեմ դրա՞նք են սիրածս ֆիլմերը, թե՝ չէ. օրինակ, «Мотылёк»-ն եմ շատ սիրում, «Մի Անգամ Ամերիկայում», Խոակին Ֆենիքսին եմ սիրում ու այն ֆիլմերը, որտեղ ինքը նկարահանվել է: Սերիալ շատ քիչ եմ նայում, բայց ինձ շատ դուր եկավ «Երիտասարդ Պապը», ուր Ջուդ Լոուն է խաղում, առաջին մասը հատկապես շատ եմ սիրել: Ես ուղղակի արվեստի մեջ ամենաներ չունեմ, որովհետև ինձ չեմ ուզում սահմանափակել, պետք է կարողանալ հիանալ: Անգամ մի օր սկսեցի մտածել, թե ինչ եմ կյանքում տարբեր ոլորտներում սիրում, պետք էր կենտրոնանալ, մի քանի բաներ գտա, օրինակ՝ սիրած ֆուտբոլի թիմ ունեմ՝ Արսենալը, որ հազվադեպ են սիրում, շներից՝ Լաբրադոր եմ սիրում, մեքենաներից` Aston Martin:
Շատ տարբեր են իրարից: Գրականությունն ավելի ճիշտ է, գրականությունը ճշմարտացի սիրո պատկերացում է տալիս, սերը երբ թաթախվում է կյանքի ու առօրյայի մեջ, այնքան տարբեր դրսևորումներ է ունենում, որ սիրուց ոչինչ չի մնում ակնթարթներից բացի, դրա համար կյանքում սիրո հատկանիշներից ամենակարևորը դառնում է ոչ թե ռոմանտիկան, այլ համբերատարությունն ու հանդուրժողականությունը: Կարևոր է նաև սեր տալու կարողությունը ստանալուն զուգահեռ, պիտի կարողանաս սեր տալ: Դրա համար երևի պետք է գրքերով չսիրահարվել: Պիտի ուշադիր լինես ակնթարթներին, մարդիկ մի հայացքից, մի ձայնի տոնից կարող են սիրահարվել: Ակնթարթից կարող ես կառչել ու սիրուն մի բան սարքել, բայց կարող ես նաև մեծ խնդիրներ առաջացնել:
Լավ հիշողությունները լավ են, վատ հիշողություններն էլ մեզ սպանում են: Մարդիկ միշտ կարոտում են կյանքի այն ակնթարթները, որոնք լավն են եղել, մարդիկ հաճախ երանի են տալիս իրենց մանկությանն ու անհոգ տարիներին, բայց չեն գիտակցում, որ մեծ տարիքում դա կարող է մարդուն խանգարել ապրել: Երբեմն լավ հիշողությունը կարող է սխալ տեղում կամ պահի քեզ տանջել: Հիշողությունները հաճելի են միայն 70-80 տարեկանում, երբ նայում ես կյանքիդ ու հասկանում ես, որ ապրել ես ու մի բան արել ես: Բայց երբ 20 տարեկանում 17 տարեկանդ ես հիշում, դա արդեն տխուր է: Բայց, ցավոք, 70-80 տարեկանում էլ հիշողությունդ սկսում է վատանալ ու դժվարությամբ ես հիշում:
Ես երեք դեմքով եմ իմ մասին մեկ-մեկ պատմում, ոչ թե երրորդ դեմքով, անգամ հումոր է դարձել, երբ հարցնում են ոնց ես, պատասխանում եմ՝ ո՞վ. կանք ես՝ Դավոն ու Սամվելյանը: Բոլոր մարդիկ էլ ծնվում են, մի օր պիտի մահանան, այդ ընթացքը պիտի լցնեն ինչ-որ բաներով, որ կյանքի մի մասն է: Նա մարդ էր, ով չէր սիրում անիմաստ ապրել, ով հոգնում էր միապաղաղությունից, առօրյայի նույնությունից և փորձում էր ինչ-որ բանով կոտրել այդ սառույցը, որ միշտ սահում ես վրայով ու ոչ մի տեղ չես գնում:
Չէ, գիտես, երբ կրոնական տեսանկյունից ես նայում, Աստծո արարչագործության մեջ մարդը բարձրագույն էակ է, ու այդ բարձրագույն էակը պիտի ձգտի բարձր արժեքների, իմ կարծիքով այդ մարդկայինությունից դուրս բարձրագույն արժեք է նաև արվեստը, որով դու կտարբերվես կենդանական աշխարհի մնացած էակներից, հատկապես, բույսերից, որոնք միայն արևից էներգիա են ստանում, հողից՝ ջուր, թոշնում են, հետո ծաղկում և այլն: Պիտի տարբերվես, հասկանաս՝ ով ես դու, ամբոխի մաս ես, թե՞ ուզում ես դուրս թռչել այդ ամբոխից, որովհետև ամբոխը չի թողնում դուրս թռչել, ճնշում ու պահում է, որ հետևես միայն իրեն: Չի կարող այդ ամենը լինել, եթե դու ինքդ քո ներսում պայքարի մեջ չես: Ամեն օրդ պիտի լինի պայքար: Մարդկության պատմության զարգացումները լինում են պայքարներից՝ պատերազմներից հետո:
Անկախությունն ինքնադրսևորման հնարավորություն է, եթե դու չես կարողանում քեզ դրսևորել, ոչ մեկը մեղավոր չի, կապ չունի, դա կլինի կողքի պետությունը, թե՞ կողքիդ հարևանը: Մտածող, բանական մարդու համար է այն հնարավորություն: Ծույլ ու չմտածող մարդու համար անկախությունը խնդիր է, որովհետև ինքը ստիպված է մի բան անել ինքնուրույն, իսկ մարդկանց մեծ մասը չի սիրում ինքնուրույն անել մի բան կամ պատասխանատվություն կրի իր վրա: Կարող է լինել անկախ պետություն, բայց ինքն իրենով ոչինչ չկարողանա անել: Երկրի համար պետք է այդ անկախության առաջնային նպատակը այն լինի, որ իշխանությունը կարողանա ապահովել երկրում ապրող մարդկանց կյանքը և հնարավորություն տա այդ մարդկանց ստեղծել: Անկախությունն առանց ստեղծելու անիմաստ է: Տես, մենք հպարտանում ենք, որ մեր դրոշը բարձրացնում են վեր ու գոռում՝ Հայաստա՜ն: Մենք նրան չենք ճանաչում, բայց մենք իրենով հպարտանում ենք, ուստի այդ մարդկանց պիտի ապրելու հնարավորություն տաս ստեղծելու:
Ամբողջական անկախություն երևի չի լինում, որովհետև հաճախ պիտի ապրես քո սիրելի մարդկանց, մտերիմներիդ համար: Բայց պետք է զգուշանալ, որ անկախությունը ու ազատությունը չվերածվեն ամենաթողության: Պիտի չխանգարես ուրիշին իր ազատությունն ապրելուց: Ազատությունը ընտրության հնարավորություն է, բայց նաև պիտի պատասխանատվություն կրես, իմանաս, որ միակ մեղավորը դու ես: Սխալներ էլ պիտի գործես, բայց չլինեն ճակատագրական, հատկապես, երկրի առումով:
Ոչ մի գիրք չկա, ու կարող եմ բացատրել՝ ինչո՞ւ: Տես, ամեն գրող ունի իր ոճն ու ասելիքը, ես նույն թեմայով կարող է գրել եմ ուրիշ բան, բայց իմ ձեռագրով, դրանով պիտի տարբերվեն գրողները իրարից, և հենց միայն դրանով: Հաճախ այնքան անկապ բաներով են իրարից փորձում տարբերվել: Օրինակ, նույն քաղաքի մասին․ ես կարող է լրիվ այլ կերպ տեսնեմ քաղաքն ու գրեմ, մեկ ուրիշը՝ մի այլ կերպ: Գրականությունը քո զգացողությունների աշխարհն է: Տեղեր կան, որ քեզնից պիտի դնես մի կողմ այդ զգացողություններդ, որ կարողանաս մյուս կերպարին էլ ներկայացնել: Վերջերս փորձեցի մի բան գրել, երկու մտերիմներիս ստել էի ու ասել, որ թարգմանել եմ: Հատված ուղարկեցի, մեկը չհասկացավ, մյուսը միանգամից հասկացավ, որ ես եմ գրել, իմ ձեռագիրը տեսավ: Ինձ դա է կարևոր. ես, լավ թե վատ, ունեմ ձեռագիր: Գրողը պիտի մնացածից իր ձեռագրով առանձնանալ:
Ձմեռները կրակն ընկած եղանակներ են, որովհետև միակ եղանակն է, որ մի կեսը մի տարվա մեջ է, մյուսը՝ մյուս տարվա: Ձմեռը ամեն ինչը ամփոփելու, շատ բաներ նորովի բացահայտելու շրջան է: Շատ ջերմություն փնտրող մի բան ենք ուզում ձմռանը, ջերմության կարիք ենք ունենում: Չգիտեմ, ամռանը ավելի հեշտ կարող ես հրաժարվել սիրելի մարդկանցից, քան ձմռանը:
Հա, գոհ եմ, գիտե՞ս ինչի, որովհետև ես իմ կյանքում շատ բաների եմ հասել: Կյանքում շատ բաներից կարող եմ բողոքել, բայց պիտի գովեմ, անընդհատ գովեմ: Ես կյանքից գոհ եմ, որովհետև լավ մարդկանց եմ ճանաչել, լավ բաներ տեսել:
Այս կյանքն առանց քեզ պատկերացնո՞ւմ ես:
Վերադառնալ
