Այսօր մի քիչ զրուցել ենք արևելագետ, վրաց լեզվի դասախոս, թարգմանիչ Ասյա Դարբինյանի հետ։

​​​​​​1. Ասյա Դարբինյանն ինքն իր մասին ի՞նչ կ​պատմի ինձ:

Կարծում է, որ Աստված ինձ շատ է սիրում, որովհետև, չնայած կյանքի դժվարին պահերի, միևնույն է, միշտ հայտնվել եմ ճիշտ պահին ճիշտ միջավայրում՝ շրջապատված լավ մարդկանցով, ովքեր անշահախնդիր շարունակում են աջակցել ու ոգևորել ինձ:
Միազավակին բնորոշ էությամբ անասելի կապված եմ ծնողներիս հետ և չափազանց հպարտանում եմ իմ փոքրիկ ընտանիքով, իսկ դուստրերիս համարում եմ իմ լավագույն ստեղծագործությունը: Շատ հուզական եմ, անմիջական, աշխատասեր, սիրում եմ գրականություն ու ճամփորդել: Բացի այդ, հարուստ եմ երկու մայրենի լեզվով և երկու հայրենիքով, ինչը մեծ առաքելություն եմ համարում և առավելագույնս փորձում պատվով կրել այն:

2. Ձեր գրական հետաքրքրությունների մասին:

Գրական նախասիրություններս բավականին լայն են, ուստի դժվար կլինի մեկ պատասխանի շրջանակներում ներառել բոլորին: Այնուամենայնիվ, սիրելի հեղինակների շարքում են Ա.Բակունցը, Նար-Դոս, որի «Մեր թաղը» պատմվածաշարը իմ թարգմանությամբ լույս տեսավ անցյալ տարի, իսկ Բակունցի «Ալպիական մանուշակ» պատմվածքը թարգմանել եմ դեռևս համալսարանական տարիներին: Վրաց գրականության սիրելի հեղինակներից են Շ.Ռուսթավելին, Գ.Տաբիձեն, Մ.Ջավախիշվիլին, Ն. Բարաթաշվիլին, Ն. Լորթքիփանիձեն և այլք: Սիրելի գրողների շարքում են նաև Ա.Չեխովը, Թ.Մանը, Գ. Մարկեսը, Հ.Հեսսեն, Ա.Քամյուն, վերջին տարիներին բացահայտած Ալիս Մանրոն, ինչպես նաև Ս.Դովլաթովը, ով նույնիսկ ամենատխուր տրամադրության ժամանակ կարողանում է ծիծաղեցնել ինձ, և այսպես շատ-շատ գրողներ:   

3. Ինչպե՞ս հանդիպեցիք Դուք և գրականությունը:

Հանդիպեցինք դպրոցում և մեր հարաբերությունները շարունակվեցին ուսանողության տարիներին, բախտ վիճակվեց Ռամազ Ճիլաիայի պես դասախոսի ուսանող լինել, ով ճիշտ ուղղորդում էր, և ես էլ խանդավառորեն ու կլանված փորձում էի քաղել հնարավոր բոլոր պահերը՝ նրա հետ գրականական զրույցներ ծավալելու համար:

4. Մեր ժամանակակիցներից Ձեր սիրելիները:

Ում թարգմանել եմ, բոլորին շատ սիրում եմ, ում էլ դեռ չեմ թարգմանել առաջիկայում կթարգմանեմ: Բոլորին շատ սիրում եմ յուրովի, ամեն մեկն իր ոճի մեջ շատ հետաքրքիր է, իր լեզվի մեջ շատ յուրահատուկ է: Քանի որ սիրում եմ կիսվել իմ տպավորություններով, միշտ փորձում եմ թարգմանել մեր ժամանակակիցներին՝ հայերենից վրացերեն ու հակառակը, որպեսզի հայ և վրացի ընթերցողները միմյանց ճանաչելու հնարավորություն ունենան:

5. Լեզվական խնդիրներից խոսենք:

Հնդեվրոպական և հարավկովկասյան վրացերենը չափազանց տարբեր աշխարհներ ու բևեռներ են: Վերջերս սկսել եմ գիտական հոդվածներով անդրադառնալ այս երկու լեզուների տարբերություններին ու որոշ ընդհանրություններին, ինչպես նաև թարգմանչական լեզվի նրբություններին:

6. Երևա՞նը:

Երևանն իմ տունն է, որն չափազանց շատ եմ սիրում՝ իր սիրուն, տաքուկ, ջերմ փողոցներով, մարդաշատ սրճարաններով, երևանյան գիշերներով: Երևան տեղափոխվելու առաջին իսկ օրից սիրել եմ Կասկադը ու Աբովյան փողոցը ծայրից ծայր:

7. Այսքան այցերից հետո վրացիները մեր մասին ի՞նչ են պատմում:

Ընդհանուր առմամբ շատ տպավորված են ու դրական են արձագանքում, ասում են, որ  Երևանը Թբիլիսիի համեմատ ավելի կանաչ ու կոկիկ քաղաք է: Հատկապես վերջին շրջանում Թբիլիսին դարձել է բետոնե քաղաք, ամենուր շենքեր են կառուցվում, ինչի պատճառով այլևս թթվածին չկա այնտեղ: Հավանում են մեր այգիները, քաղաքի մաքրությունը, սպասարկման բարձր մակարդակը և այլն:

8. Եթե համեմատենք հայ և վրաց ժամանակակից գրականությունները. ազատությունը, լեզվական խաղերը, ասելիքը. կան, չէ՞, տարբերություններ էլ, նմանություններ էլ:

Նմանությունները շատ ավելին են, քան տարբերությունները, ինքս էլ հաճախ համոզվում եմ, որ մենք նույն թեմաների մասին ենք գրում, և՛ հայ, և՛ վրացի գրողները հիմնականում բարձրաձայնում են նույն խնդիրները, մեր ընդհանուր ցավերն էլ են  նման, սոցիական, ընտանեկան, հոգեբանական հարցերը: Բայց ինչ վերաբերում է ժամանակակից գրականությանը և, հատկապես, վերջին տասը-քսան տարիների ընթացքում գրված գրքերին, այո՛, վրացիներն ավելի ազատ են և՛ լեզվական, և՛ կերպարային, և՛ թեմատիկ առումներով: Այնպես չէ, որ մեզ մոտ ազատություն չկա, բայց համեմատաբար նրանք ավելի ազատ են: Դա ո՛չ լավ է, ո՛չ վատ, բայց փաստ է:

9. Կասե՞ք ժամանակակից վեպեր, որոնք, ըստ Ձեզ, լավ գովազդի շնորհիվ կտարածվեր ու կսիրվեր վրացիների կողմից, ինչպես օրինակ մեզ մոտ Արչիլ Քիքոձեն սիրվեց:

Դժվարանում եմ բազմաթիվ անունների մեջ ընդամենը մեկ անուն տալ ու մեկ վեպ ընտրել: Մտքերի ու ցանկությունների մակարդակում մի քանի գիրք եմ առանձնացրել և հուսով եմ՝ մոտ ապագայում կթարգմանեմ, և դրանք կսիրվեն վրացի ընթերցողի կողմից:

10. Դուք հիմա խոսում եք, ու ես տեսնում եմ, թե ինչքան եք սիրում Ձեր գործը, իսկ մարդիկ ինչպես հասկանան, որ իրենք իրենց տեղում են:

Մի փոքր դժվար է, և դրա համար ժամանակի է հարկավոր: Միշտ սիրել եմ կարդալ ու ստեղծագործել, բայց քանի որ գրելու հարցում ինձ բավականաչափ տաղանդավոր չեմ համարում, ընտրեցի թարգմանության ուղին և աննկարագրելի երջանիկ եմ, որ կարող եմ դա անել: Այո՛, ես ինձ համարում եմ երջանիկ մարդ, քանի որ կարողանում եմ կենդանացնել ստեղծագորությունն այլ լեզվով: Ես, ինձնից շատ ժամանակ խլելով, այս ամենն անում եմ, որովհետև ինձ մեծ հաճույք է պատճառում: Ձեր հարցի երկրորդ մասի պատասխանը, հավանաբար, ցանկացած աշխատանք մեծ սիրով ու խանդավառությամբ անելու մեջ է:

11. Ես խորապես համոզված եմ, որ մեկմեկու հանդեպ ունեցած գրական հետաքրքրությունները կնպաստեն նաև բարեկամական ավելի լավ հարաբերություններին: Բայց արդյո՞ք:

Կիսում եմ Ձեր համոզմունքը, ինչի պատճառով է, որ շարունակ նոր գործեր թարգմանելու ցանկություն ունեմ ու այդ ճանապարհով ավելի սերտացնել մեր դարավոր բարեկամական և եղբայրական կապը:

12. Միշտ ասում ենք, որ երեխաներին պիտի կրթել, սովորեցնել, գրքեր կարդալ, որ նրանք մոտ լինեն կրթությանը: Ձեր երեխաները, որ այդքան մոտ են կանգնած այս ամենին, սիրո՞ւմ են գրականությունը:

Շատ լավ հարց էր: Աղջիկներս Իգիթյան կենտրոնին կից Փոքր թատրոնի սաներն են, ինչով շատ հպարտանում եմ, քանի որ թատրոնի շնորհիվ բազմաթիվ գրքեր են կարդում, բեմադրություններ պատրաստում, քննարկում: Ուրախ եմ տեսնել, թե ինչպես է նրանց մոտ աստիճանաբար բարձր գրական ճաշակ ձևավորվում:

13. Հարց նախորդ հյուրից` Դավիթ Սամվելյանից. Այս կյանքն առանց քեզ պատկերացնո՞ւմ ես:

Իհարկե, պատկերացնում եմ, ինձ համար տխուր կլինի, բայց  կյանքը շարունակվում է անկախ ամեն ինչից:

14. Հարց հաջորդ հյուրին:

Որ կախարդական փայտիկ ունենայիք, ի՞նչ կանեիք: