Վրաց ժամանակակից գրող Արչիլ Քիքոձեի «Հարավային փիղը» վեպը պատմություն է քաղաքի հետ ամուր կապված, լավ ու վատ հիշողություններ ունեցող մարդու մասին։ 
   Հեղինակը սկզբում պատմում է իր ու ընկերոջ՝ Թազոյի ընկերության, անցած ճանապարհի մասին, նրանց ունեցած միակ նկարի մասին, իրար արագ հասկանալու ու աչքերի մեջ ուղիղ նայել կարողանալու մասին, իսկ հետո վախենում է՝ արդյո՞ք նորից կլինի այդպես։

 Ինձ թվում է՝ կարծես հիմա հենց էնպես, ինչպես հին ժամանակներում, միմյանց կնայենք ու կհասկանանք, որ նույն բանն ենք մտածում։ Հետո շատ կծիծաղենք... բայց չէ, Թազոն մի անգամ էլ չնայեց վրաս։    

  Իսկ իրենց ունեցած միակ նկարի հետևում կիսատ մնացած փիղն է, որ գտնվում է ապակե արկղում, որի վրա գրված էր՝ Archidiskidin Meridionalis֊հարավային փիղ։
   Ապա երկար տարինեիից հետո Թազոն հայտնվում է ու ընկերոջից խնդրում է իր տունը՝ մի աղջկա հետ հանդիպելու համար։ Տունը թողնում է ընկերոջը, իսկ ինքը դուրս է գալիս զբոսնելու Թբիլիսիի փողոցներով։ Կարևոր է նշել, որ հեղինակը, բացի գրող լինելուց, նաև դերասան է, իսկ կերպարը ռեժիսոր է, և գրքում էլ դեպքերը նկարագրում է այնպես, ինչպես կտեսներ ռեժիսորը։  Հետաքրքիր մանր դետալներով մենք քայլում ենք կերպարի հետ, հանդիպում ամենատարօրինակ բնավորություններ ունեցող մարդկանց, որոնք շրջապատում են մեզ ամենուր։

Տեսնես նա արդյոք տեսե՞լ է մի էնպիսի բան, ինչի վրա մարդ պիտի աչք փակի, կամ ինչ֊որ մեկը պիտի փակի աչքերդ ու պինդ գրկի։ Տարիների ընթացքում միայն շաբաթ-կիրակի էինք միասին ու էն էլ՝ ոչ միշտ։ Իսկ էն մարդը՝ մոր ամուսինը, ինչպիսի՞ն է։ Արդյո՞ք կարող է հոր նման գրկել....

  Քիքոձեն քաղաքային/խոսակցական լեզվով (որն ի դեպ հրաշալի է թարգմանվել հայերեն՝ ի շնորհիվ Ասյա Դարբինյանի) ներկայացնում է վրացական ժամանկակից կյանքը՝ չխուսափելով ժամանակակից տեխնիկայից, բառամթերքից, շփման արտահայտչամիջոցներից և այլն։ Քիքոձեն իր փոքրիկ պատումներում մարդկանց մասին է պատմում, հիշեցնում նրանց մի ժամանակվա ուրախ անցյալը և չի մոռանում նշել, որ մարդը փոխվել է, ու հիմա կորել են իսկական շփումներն ու տրամադրությունները։ Քիքոձեն նաև ցույց է տալիս գլխավոր կերպարի տխուր մենակությունը՝ 

սիգարետը, բանալին, հեռախոսը գրպանումս են։ Էլ ի՞նչ է պետք....

Կամ՝ 

  Շքամուտքը էլի լի է սիգարետի ծխուկներով։
  Մեր շքամուտքը սիրահարների գիշերային ապաստարան է։ Դուռը չի փակվում, թեպետ ես ուրիշ չփակվող շքամուտքեր էլ գիտեմ շրջակայքում, բայց մեզ մոտ են հատկապես շատ գալիս, կարծում եմ՝ պատճառը հայելին է։ Կարող են աստիճաններին նստել ու համ էլ հայելուն նայել։ Հայելին նաև նրանց փաղաքշանքների վկան է և միմյանց ունենալու ապացույցը։ 
  

  Հետաքրքիի է հիշել և համեմատել նաև վրացի մեկ այլ գրողի՝ Դաթո Տուրաշվիլիին, որը պատկերում էր Վրաստանի և Ամստերդամի կյանքը «Այլ Ամստերդամ» վեպում։ Տուրաշվիլիի և Քիքոձեի ճանապարհները, կարծում եմ, զուգահեռվում են, հատկապես, լեզվական և տեսողական առումներով։ Սակայն եթե Տուրաշվիլին ներկայացնում էր  հին և ներկա վրաց ժողովուրդների մտածելակերպի և ապրելակերպի տարբերությունը, ապա Քիքոձեն կենտրոնանում է ժամանանակակից մարդու կյանքի վրա՝ հենվելով և շեշտելով հենց առանձին մարդու զգացմունքներն ու ապրումները։ Սակայն երկու գրողների մոտ էլ նկատվում է մենակ մնացած մարդու մասին պատմելու ցանկությունը։ Երկու գրքերում էլ կան անընդհատական չաթերը, ականջակալները, նամակները, կիսատ թողած զգացմունքները և երկու գրքերում էլ գլխավոր կերպարները շրջում են քաղաքում՝ մեծ մասամբ փորձելով գտնել հենց իրենք իրենց։

Էստեղ էլի ես կարող եմ կանգնել, դիմանալ տանը, որի քանդումը շատ երկար ձգվեց, ու հետո տուն գնացող ճանփան բռնեմ բոլորովին մենակ, քանի որ միակ ուղեկիցս՝ սպիտակ շունը, որ երբեմն ուղեկցում է ինձ, որ իմաստալի նայել գիտի ու ձմռան ցրտից կամ ամռան տապից անհանգստանալ, վնգստոցով խնդրում է տուն տանել. իմ չգրված սցենարից եմ բերել, էն ֆիլմից եմ պարտքով վերցրել, որ այլևս երբեք չեմ նկարի....

  Հեղինակը անընհատ կիսատ է թողնում, բոլորից փակում ինչ֊որ չաթ, պարզվում է՝ Նելլիի սոցիալական էջում է... նորից... Նելլին կերպարի սիրելի կինն է, որը, թեպետ, ամուսնացել է, սակայն շարունակում է մնալ նրա սիրելին։ Նայում է, թե ինչպես է Նելլիի ամուսինը լուսանկարում կնոջը հաճախ։ Ռեժիսորի պատկերային տեսողությամբ է նկարագրում Քիքոձեն, թե ինչպես էր նկարում Նելլիի ամուսինը, ինչպես էին շատերը հավանում ու մեկնաբանում այդ լուսանկարները։ Ինքը չէր հասկանում, չէր հավատում, որ մարդիկ կարող էին հավանել այն ամենը, որ մարդն ի ցույց է դնում աշխարհին։ Այս կոնտեքստով հեղինակը նորից առաջ է քաշում ժամանակակից մարդու պատկերը։ 
   Ի վերջո այս տարբեր պատումներն իրար միացնելով, անցյալն ու ներկան իրար խառնելով՝ Քիքոձեն կարողանում է միախառնել վրացի ժամանակակից մարդուն, քաղաքը, քաղաքական անցուդարձը, երաժշտությունը, կինոն, գրականությունը և ստանալ մի լավ վեպ։ Որի միջոցով ընթերցողը տեղափոխվում է Թբիլիսի, շրջում քաղաքում, գտնում Քիքոձեի պատմած տարբեր տեսարանները, ապրում հեղինակի նկարագրած պահերը, ապա և՝ փակում է գիրքը։

  Վեպը գրվել է 2017 թվականին, հայերեն հրատարակվել է «Վերնատուն» հրատարակչության կողմից՝ Ասյա Դարբինյանի փայլուն թարգմանությամբ։