Այսօր մի քիչ զրուցեցինք արձակագիր, մանկագիր, «Վիշապաքարի գաղտնիքը» գրքի հեղինակ, խմբագիր Արտավազդ Եղիազարյանի հետ։

1. Կպատմե՞ք ինձ Արտավազդ Եղիազարյանի մասին:

Արտավազդ Եղիազարյանը բավականին հարթ և սահուն կյանքով ապրած մի մարդ է։ Երբ նստում է գիրք գրելու, մտածում է՝ ինչի՞ մասին գրի, եթե ինքը չի ունեցել գրողին համապատասխան փոթորիկներով լի կյանք։ Պարբերաբար հիշում է, որ Հեմինգուեյը կարծում էր, որ պիտի գրել այն ամենի մասին, ինչ ապրում ես, իսկ Հեմինգուեյը, իրոք, ապրում էր այն, ինչ գրում էր: Իսկ ահա Արտավազդ Եղիազարյանը նման կյանքով չի ապրում, բայց չի էլ դժգոհում:

2. Գրականությունից խոսե՞նք:

Ես շատ եմ սիրում կինո, երաժշտություն և գրականություն և հաճախ եմ դրանք մտցնում իմ սյուժեների մեջ: Ես տարբեր ժանրերի գրականություն եմ սիրում կարդալ, կարող եմ ֆենթզի կարդալ, դասական, բայց, օրինակ, հունվարին կարդում էի Դոստոևսկի: Կարծում եմ, որ ցանկացած ստեղծագործական ոլորտում պետք է գոնե տեղյակ լինես կարևորագույն գործերից ու անպայման ժամանակակից ընթացքից: Պետք չի կարդալ Դոստոևսկի ազդվելու համար, բայց պիտի տեղյակ լինել ինչպիսին էր 100 տարի առաջ գրականությունը, և ինչպիսին է հիմա: Երբ ես դեռ փոքր էի, կարծում էի, որ գրքի մեջ չպիտի արտահայտվի ներկա ժամանակը, չպիտի լինեն, օրինակ, նորագույն տեխնոլոգիաներ: Հետո հասկացա, որ կարելի է գրել վեպ հենց ապրածդ ժամանակների մասին, ու նման առաջին գիրքը Գուրգեն Խանջյանի «Լուր չկա»-ն էր:

3. Երաժշտությո՞ւնը:

Ես ռոքի սիրահար եմ: Հիմա շատ ավելի բաց եմ մյուս ժանրերի համար, բայց միևնույն է՝ ռոք: Բիթլզն ինձ համար բարձրակետն է, եթե հարազատ երաժշտություն եմ փնտրում, ապա՝ Բիթլզ: Քառյակից ոչ մեկին չեմ առանձնացնում: Մի պատմվածք ունեմ, որի մեջ ներդրեցի իմ զգացմունքներն ու ապրումները ռոքի միջավայրից: Բայց, երևի, մարդկային առումոով ինձ ամենաշատը Ջորջ Հարիսոնը դուր կգար:

4. Եթե հնարավորություն լիներ 3 մարդու հետ Երևանում զբոսնելու, ովքե՞ր կլինեին այդ մարդիկ:

Լավ կլիներ Բիթլների հետ զբոսնեի, երբ նրանք 20-22 տրեկան էին: Կուզեի այստեղ լինել, երբ Սարոյանն էր Երևանում, թեպետ կարծում եմ, որ իրադարձային էր իր այստեղ լինելը, ինչպես հիմա, օրինակ, Բրայան Մեյն է, գուցե, 100 մետր այն կողմ սուրճ խմում: Կուզեի լինել այնտեղ, որտեղ Չարենցն է նստած, թեպետ, մենք հազիվ թե լեզու գտնեինք, քանի որ ես ինտրովերտ եմ, իսկ ինքը, հավանաբար, հիմա ինչ-որ մեկին արդեն հայհոյելուց լիներ: Չարենցը շատ իրարամերժ ու հետաքրքիր կերպար էր:

5. «Երևան» ամսագիրը Ձեր ու մեր կյանքում:

«Երևանը» իմ և մեր փոքր թմի համար մի աշխատանք է, որը հենց աշխատանքի չի միայն, այլ մեծ բավականություն պատճառող ստեղծագործական գործընթաց է: Մինչև տպարան ուղարկելը շատ բարդություններ կան՝ և՛ ֆինանսական, և՛ ստեղծագործական: Բայց երբ տպարանից դուրս է գալիս թերթը, նայում ենք ու հասկանում, որ ամեն ինչ իզուր չէր: Մենք նախորդ տարի տասնամյակը նշեցինք ամսագրի, ցուցահանդես արեցինք, հավաքվեցինք: Ինձ համար մեծ բացահայտում էր, որ կային երիտասարդներ, որոնք միայն վերջերս էին բացահայտել ամսագիրը, և կային մարդիկ, որոնք մեզ հետ են 2011 թվականից: Այսինքն ամեն սերունդ իր համար մի կարևոր բան գտնում է մեր արած գործից: Երևանի մասին հիշողություններ ենք փաստավավերագրել: Իսկ Երևանը լավ քաղաք է: Ես մի քիչ խղճում եմ մեր քաղաքին ու նաև խղճում եմ, ու այդ զգացողություններն ամսագրում արտացոլվում են, և դա աշխատում է:

6. Ի՞նչ անենք, որ Հայաստանն իրեն ավելի լավ զգա:

Պետք է ապակենտրոնացնել Հայաստանը, որ ամեն ինչ Երևանում ու Երևանի համար չլինի, Երևանն էլ իր հերթին պետք է ապակենտրոնացնել, որ Օպերայ-Կասկադ-Սարյանից դուրս էլ կյանք լինի։

7. Որպես մանկագի՞ր, թե՝ ավելի շատ գրող մեծահասակների համար: Ձեզ ավելի հարմար որտե՞ղ եք զգում:

Ինչպես պարզվեց՝ որպես մանկագիր: Պատանիները շատ շնորհակալ ընթերցողներ են, շատ սեր փոխանցեցին ինձ: «Վիշապաքարի գաղտնիք»-ից վաճառվել է մոտավորապես 1500 օրինակ, գնողներից 500-ի հետ, երևի, շփվել եմ: Մի անգամ հենց Զանգակում տեսա հին ծանոթներից մեկին և անահմեստաբար իմ գրքից առաջարկեցի, որ գնի իր աղջկա համար, և մի շաբաթ անց այստեղ հանդիպում ունեի երեխաների հետ, տեսա այդ երեխային էլ, որ ոգևորված էր գրքից: Հաճեի զգացողություններ են:

8. Կլինի՞ «Վիշապաքարի գաղտնիքը» գրքի շարունակություն կամ ֆիլմ:

Շարունակությունը մտածել եմ արդեն և սկսել եմ գրել, բայց շատ բարդություններ կան, իսկ ֆիլմն ավելի դժվար է: Նման ժանրի ֆիլմ Հայաստանում նկարահանելը շատ բարդ աշխատանք է: Արդեն երկու տարի անցել է «Վիշապաքարի գաղտնիք»-ից։ Ես վաղուց ունեի միտք շարունակություն գրելու, որովհետև ֆենթզի ժարում, հատկապես, երբ ստեղծում ես ինչ-որ նոր աշխարհ, չես ուզում միանգամից փակել ու գնալ, ուզում ես մի քիչ ավելի ուսումնասիրել ու խորանալ, գտնել նորը։ Հանդիպումների ժամանակ ամենաշատ հնչող հարցերից մեկն այն է, թե արդյոք կլինի՞ շարունակություն։ Իսկ մյուսը՝ կլինի՞ արդյոք ֆիլմ։ Այս մեկը ես պարբերաբար փորձում եմ, բայց Հայաստանում առասպելական էակներով ֆիլմ նկարելը բավականին անիրագործելի բան է։

9. Իսկ ժամանակակից գրականությունը, ըստ Ձեզ, լա՞վ վիճակում է  Հայաստանում։

Հայ ժամանակակից գրականությունը հիմա շատ ավելի լավ վիճակում է, քան, օրինակ, կինոն։ Չնայած, կինո նկարելը նաև տեխնիկական խնդիր է։ Գրականության համար հիմա պետք է մի լավ գրող, ով ուղղակի ունի համակարգիչ։ Կինոյի համար պետք են տասնյակ մարդիկ, նույնիսկ եթե ամենալավ գրողներից մեկը հանճարեղ սցենար գրի, չգիտես, թե վերջում ինչ դուրս կգա։ Իսկ շատ լավ գրքեր կան։ Կան գրքեր, որոնք, ես կարծում եմ, եթե չլինեին հայերեն, կամ Հայաստանը գրական քարտեզում ավելի երևացող լիներ, հաստատ, այդ գրքերը միջազգային ճանաչում կունենային, որովհետև որակապես չեն զիջում։ Օրինակ, Աննա Դավթյանի «Խաննան», վերջին ցնցումներից էր, որ կարդում ես կլանված ու հետաքրքիր, ու տեքստն ազդում է նաև ֆիզիկապես։ Սարիբեկյանի, Խանջյանի գրքերը։ Խանջյանի «Լուր չկան» երևի իմ ամենասիրածներից է։ Մյուս ամենասիրելի գործը Խանջյանից, երևի, «Տուր ձեռքդ, պստլոն» է։ Սարիբեկյանի «Ապուշների ուղևորությունը» շատ ուժեղ տեքստ է։ Վահրամ Մարտիրոսյանի «Բամբակե պատերը» ևս շատ եմ սիրել։ Կա հրաշալի Քրիստեան Բատիկեանը՝ իր երկու շատ զարմանալի տեքստերով․ «Սուփըր Հերոսները Կը Մեռնին Ամրան», «Մետաղէ Երազներ»։ Ախր, կան։ Ու ես միշտ զայրանում եմ, երբ մեկը հայտնվում է Ֆեյսբուքում ու պարբերաբար գրում նման հարցադրում․ «Ու՞ր ա, ու՞ր ա հայ ժամանակակից գրականությունը»։ Եվ լավ կլիներ, որ ընթերցողները մեր՝ կենդանի, գործող ժամանակակից գրողների գործերին մի քիչ ավելի ուշադրությամբ հետևեին։ Ինչպես նշեցի, մեզ նաև ժանրային գրականությունն է պակասում։ Ինչո՞ւ իմ գիրքը նման արձագանք ունեցավ, որովհետև քիչ կա նման բան։ Երբեմն բողոքում են, թե սերունդը չի  կարդում։ Ոչ, սերունդը կարդում է,  ուղղակի պիտի սերնդին առաջարկել ճիշտ գիրք։ Հիմա կան հրաշալի գրքեր։ Ես Զանգակ մտնում եմ և ամեն անգամ դուրս եմ գալիս մի քանի գիրք ձեռքիս։ Ընդ որում, հենց այդ տարիքային խմբի համար շատ լավ գրքեր կան։

10. Իսկ մեր ներկայիս երաժշտության մասին․․․

Ես մի անգամ  սցենար էի գրել ու սցենարի համար երգեր էի փնտրում՝ հենց հայկական ու ոչ շատ հայտնի։ Ահագին լավ բաներ գտա։ Էլի երիտասարդներ էին՝ 20-22 տարեկան մարդիկ, ովքեր գրում, ձայնագրում էին, դնում յութուբում։ Եթե ռոքի տեսանկյունից նայենք վերջին լավ խումբը, որ ինձ դուր էր եկել վանաձորյան «Clocker»-ն էր, որն արդեն չկա։ «The denjees»-ն է հետաքրքիր, իրենք կարծեմ համերգ երբեք չեն տվել ու շատ հազվադեպ են նոր երգեր գրում։ Նրացից հետո մտածեցի, որ Չարենցը ա՛յ հենց էստեղ մեզ հետ հրաշալի կսազեր։ Ես «Լավ Էլի»-ին եմ շատ սիրում։ Շատ ուրախ եմ, երբ ամեն համերգին տեսնում եմ  14-15-16 տարեկան երեխաների, ովքեր իրենց համար բացահայտում են խմբին։

11․ Նախորդ հյուրի՝ Սևակ Ղազարյանի հարցը․ գիրք, որը, որպես ընթերցող, ազդել է Ձեզ վրա, փոխել ձեր կյանքը։

Փոքր ժամանակ հիշում եմ, որ «Բոռ»-ն էր ինձ վրա շատ ազդել։ Բայց, որպես ընթերցող, կյանքս, որ փոխած լինի՝ «Լուր չկա»-ն, այնքանով ազդեց, որ հասկացա ինչպիսին կարող է լինել գրականությունը։  Եկեք ընտրենք «Բոռ»-ն ու «Լուր չկա»-ն։

12․ Հարց հաջորդ հյուրին։
Ինչո՞ւ է աղմկում գետը։